Srbi u koloniji: Izvori za istoriju srpskog naroda u Bosni i Hercegovini (1878–1918)

Doba imperijalizma u svjetskoj istoriji komplementarno je s periodom austrougarske vladavine prostorom današnje Bosne i Hercegovine. Nakon trideset godina okupacije, aneksionim činom 1908. godine ove pokrajine postale su formalni dio Austrougarske monarhije. Bez obzira na formalno-pravnu promjenu statusa, pokrajine su ostale obližnja kolonija - jedno odvojeno tijelo u svojevrsnom pravnom limbu monarhije sve do njenog istorijskog sloma 1918. godine. Četiri decenije strane vladavine ostavile su dubok trag u istoriji ovih prostora i dovele do temelјnih promjena u svim društvenim sferama. Srpski narod, kao relativno većinski u Bosni i Hercegovini, prošao je kroz mnogobrojna iskušenja pod austrougarskom kolonijalnom upravom. Ovaj istorijski period, pored ostalih, obilјežili su ustanak u Hercegovini 1881/82. godine, pokret Srba za vjersko-prosvjetnu autonomiju (1896–1905), aneksija Bosne i Hercegovine (1908), proglašenje Ustava i početak rada Sabora Bosne i Hercegovine, Balkanski ratovi (1912–1913) i konačno Prvi svjetski rat (1914–1918), čiji je završetak ujedno označio slom Austrougarske monarhije i stvaranje prve jugoslovenske države.

Zbirka izvora ima za cilј da zainteresovanim čitaocima pruži presjek onovremenih političkih odnosa, društvenih prilika, kulturnog uspona srpske zajednice, školskih i ekonomskih prilika, svakodnevnog života i narodnih običaja. Plod je višegodišnjeg istraživačkog  iskustva priređivača i njihovog rada na Katedri za istoriju Filozofskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci. Svaka zbirka izvora predstavlјa ne samo vrijeme kojem je posvećena nego i uvid u naučni pogled i poimanja priređivača. Smatramo da naše tretiranje različitih problematika perioda austrougarske vladavine nad Bosnom i Hercegovinom od 1878. do 1918. godine predstavlјa komparativnu prednost u odabiru različitih tekstova koji se nalaze pred čitaocima. Zbirka je prvenstveno namjenjena studentima istorije, na oba ciklusa studija, koji izučavaju srpsku nacionalnu istoriju novog vijeka, ali vjerujemo da će biti od koristi i kolegama istoričarima, pa i široj čitalačkoj publici.